Manuscripta juridica

[Principal Investigator: G. R. Dolezalek]







Lectura Digesti veteris : (prooemium)

Author(s):

  • Odofredus de Denariis
  • Petrus de Peregrossis (Lombardus)(?)

Incipit:

  • Cautum reperitur in [and then:] philosophicis disciplinis

Explicit:

  • veniamus\ rubricam\ ad\ premissis\

Lectura Digesti veteris: (prooemium) . The author obviously used the text mentioned above (fol. 101vb-103va), but he rigidly curtailed its verbosity and partly rearranged the order of phrases. Most references which merely underpinned self-evident truisms were skipped. Some more substantive references were added. The earlier text's third section was completely replaced by a new text

Author(s): Odofredus de Denariis(? sic Savigny, Geschichte V 368); Petrus de Peregrossis (Lombardus)(?) (sic Meijers, Etudes III 50-51)

No. of pages: Fol. 106rb-107va

Incipit:

  • Cautum reperitur in philosofis(!) disciplinis, et in hoc idem consonat industria naturalis, omnis actus omniaque negotia [etc.].

    [On fol. 107va:] ... ut infra, de iustitia et iure, l. Iustitia [D.1.1.10] et infra, de legibus senatusque consultis, l. ii. [D.1.3.2] dicitur. Ergo nomine po(s?)ito fundamento de medio videamus. Et mihi pro medio principaliter est tenendum vos docere prout potero fideliter et benigne. [Remark in the margin, by a later hand: Nota ordinem legendi.] Et circa hec propono talem ordinem observare: Primo dicere [and then gap for ca. 10 characters left free] titulorum, secundo legum et paragraforum casus ponere. Quarto circe litteram notare argumenta ad questiones de facto emergentes, et subinde notabilia que vulgo brocardica appellantur. Quinto questiones formare et examinare. Ex hiis enim erit satisfactum rudibus et provectis. Vobis autem pro medio tria principaliter sunt tenenda: In primis magistri ve doctoris electio. Secundo nobis debitam reverentiam exibere. Tertio via sive semita addic(i)enda. Circa considerationem doctoris talis debet consideratio adhiberi. Eligendus est enim doctor non sorte, non precio, non precibus, quia suspectus habetur eo ipso quod operas suas ingerit in invitum, ut ff. de procuratoribus Que omnia [D.3.3.25] et de officio prefecti urbi l. i. § Item solent [D.1.12.1.7], infra, ad legem Corneliam de falsis, Uxori [D.48.10.18.1]. Non in iudicio caupone vel vilissimi mercar(!)toris, ut accedit quod legitur infra, de dolo, l. Non debet [D.4.3.11.1] et C. ad legem Iuliam de adulteriis, l. Quod adulterium [C.9.9.28], set pura mente eligendus est doctor qui habet docendi facundiam, interpretandi subtilitatem et copiam discernendique, qui scientia et moribus ceteros antecedat. Nam hec requiruntur principaliter in doctore ... [fol. 107vb ] Quibus(?) ergo premissis, videamus super quo sumus ad presens nostrum studium posituri. Et est scientia ista in quatuor partes divisa. In librum Codicis et in librum Institutionum et in librum Novellarum quod 'Authenticum' nuncupamus, et super hiis ad presens non expedit disputare. Et quarta pars, qui liber dicitur 'Digesta', super qua ad presens sumus nostum studium posituri. Circa quid xi. sunt videnda. Et primo de nomine libri. Secundo de autoritate(?) eius. Tertio de divisione eius, vel distinctione. Quarto de modo agendi. Quinto que fuit occasio condendi hunc librum. Sexto que materia, et septimo que intentio. Octavo que utilitas sive finis. Nono cui parti filosophie subponatur. Decimo quis fuerit ordo componendi libros legales. Undecimo quale et quo triplex sit ius nostrum.

    Incipiamus a primo. Et certe liber iste, liber dicitur 'Digestorum seu Pandectarum'. Et dicitur liber 'Digestorum' similitudine, quia sicut ea, que in corpus humanum mittuntur, intestino(?) digeruntur, et ita dubia iuris simul in hoc volumine degeruntur, quia de similibus ad similia procedendum est ... [Topic 3: the arrangement of matters within the Digest, is explained in great detail. Topic 9: on fol. 107rb the author also enumerates connections of texts in the Digest to other disciplines: rhetorica, dialectica, arithmetica, geometria, astronomia, etc. Topics 10 and 11 are dealt with on fol. 107va]

Explicit:

  • alias potest dici, ius nostrum est quadruplum: vetus, novum, mixtum et novissimum. Hiis premissis ad rubricam veniamus

Colophon: Explicit prohemium ff. secundum dominum Odofredum. (Addition by some later hand, above fol. 106vb:) Vide supra quasi in effectu(?) quod hic dicitur in vi° folio computando ab isto [and on this remark's left side an addition:] Nota(?) usque ad finem